Hans Adriani (bestuurlijk aanjager wonen, welzijn, zorg voor ouderen), praatte in onze podcast De Grijze Revolutie over de 290.000 te realiseren woon-zorgwoningen voor ouderen. De landelijke opdracht én de daarbij behorende kaders zijn duidelijk. Marktpartijen zijn aan zet en daarvoor zijn 3 dingen nodig: je moet het willen – je moet het roepen (vastleggen) – je moet het doen. Hoe? Lees verder.
Hans, je bent bestuurlijk aanjager voor wonen, welzijn en zorg voor ouderen. Wat is volgens jou de kern van het probleem op de woningmarkt voor senioren?
“Het tekort aan passende woningen voor ouderen is enorm. We hebben het over een opgave van 290.000 nieuwe woonzorgwoningen tot 2031. Niet alleen omdat we méér ouderen krijgen, maar vooral omdat de manier waarop we zorg organiseren, verandert. We kunnen niet blijven vertrouwen op traditionele verzorgingshuizen – er zijn simpelweg niet genoeg zorgmedewerkers. En dat is precies de reden waarom we woonvormen moeten creëren waarbij ouderen langer zelfstandig kunnen blijven. Met de juiste voorzieningen en sociale cohesie.”
Er wordt vaak over seniorenwoningen gesproken. Wat bedoelen we daar precies mee?
“Dat is een goede vraag, want ‘levensloopbestendige woning’ is een term die al sinds de jaren ‘90 bestaat, maar nooit echt goed gedefinieerd is. Lange tijd dachten we vooral aan fysieke toegankelijkheid – brede deuren, geen drempels, een inloopdouche. Maar inmiddels weten we dat het veel verder gaat dan dat. Een goede seniorenwoning faciliteert dat je elkaar kunt ontmoeten en helpen. Als je elkaar kent, ben je ook eerder geneigd om elkaar te helpen. En dat helpt weer om de druk op de zorg te verlichten.”
Dat klinkt logisch, maar hoe zorgen we dat deze woningen er daadwerkelijk komen?
“Dat is de grote uitdaging. Er zijn bestuurlijke afspraken op papier, maar uiteindelijk moeten er stenen in de grond komen. Ons aanjaagteam werkt daarom samen met alle betrokken partijen: gemeenten, woningcorporaties, zorginstellingen en marktpartijen. We duwen waar nodig en verbinden partijen om plannen daadwerkelijk te realiseren. Want als gemeenten bijvoorbeeld geen locaties reserveren voor ouderenwoningen, dan bouwen ontwikkelaars liever iets dat sneller verkoopt, zoals gezinswoningen. Daar moeten we doorheen breken.”
Gemeenten lijken hier dus een cruciale rol in te spelen?
“Absoluut. De gemeente is de regisseur in dit dossier. Ze hoeven zelf geen woningen te bouwen, maar ze bepalen wel het ruimtelijke beleid. Waar wordt gebouwd? Voor wie? Hoe zorgen we dat er een mix van woonvormen komt? Dat moet allemaal in de plannen worden vastgelegd, anders gebeurt het niet.”
Toch hoor je vaak dat ouderen helemaal niet willen verhuizen. Hoe groot is die uitdaging?
“Heel groot. Ongeveer 63% van de ouderen woont in een koopwoning, vaak zonder hypotheek. Veel van hen zien geen reden om te verhuizen, tenzij het écht niet anders kan. Dat betekent ook dat de doorstroming stokt en gezinnen moeilijker een geschikte woning kunnen vinden. Als we ouderen een aantrekkelijk alternatief bieden – kleiner, gelijkvloers, in een levendige omgeving – dan kunnen we een verhuisketen in gang zetten. Eén verhuizing van een oudere kan tot drie tot vijf doorstromingen elders in de markt leiden.”
Marktpartijen zoals projectontwikkelaars spelen hier dus ook een rol in?
“Ja, en daar wringt het soms. Ontwikkelaars bouwen wat ze denken dat goed verkoopt, en dat zijn nu eenmaal vooral eengezinswoningen. Ze zien de vraag naar seniorenwoningen niet altijd, ook omdat ouderen zich vaak pas laat oriënteren. Tegelijkertijd willen gemeenten vaak snel bouwen en kiezen ze voor de makkelijkste oplossing. Maar als we blijven bouwen zoals we de afgelopen decennia deden, lossen we niks op.”
Zijn er voorbeelden waar het wél goed gaat?
“Zeker. In Zeeuws-Vlaanderen bijvoorbeeld, waar gemeenten bewust bepaalde kernen aanwijzen waar ouderen kunnen blijven wonen met de juiste zorg en voorzieningen. Dat vraagt om politieke moed, want het betekent ook dat andere kernen niet dezelfde voorzieningen krijgen. Maar het zorgt er wel voor dat zorg en huisvesting beter georganiseerd worden.”
Is er überhaupt genoeg geld om deze transitie mogelijk te maken?
“Ja en nee. In theorie is er voldoende kapitaal. Woningcorporaties hebben middelen om te investeren in ouderenhuisvesting. Institutionele beleggers – pensioenfondsen bijvoorbeeld – zijn ook bereid om in seniorenwoningen te investeren. En veel ouderen hebben overwaarde in hun koopwoning die ze kunnen benutten. Maar het geld is niet altijd op de juiste plek. In sommige regio’s, zoals Oost-Groningen of delen van Zeeland, investeren marktpartijen niet graag. Daar moet de overheid dus extra sturing geven.”
Wat moet er nu concreet gebeuren om écht stappen te zetten?
“Gemeenten moeten nu boven de kaart gaan hangen en locaties aanwijzen voor seniorenwoningen. Zonder harde afspraken blijven deze plannen mooie beleidsstukken zonder uitvoering. Daarnaast moeten ontwikkelaars beter begrijpen dat seniorenhuisvesting een kans is en niet alleen een ‘verplichting’. We moeten allemaal anders leren denken over ouder worden en wonen. Want vergrijzing is geen probleem, maar een kans om de woningmarkt structureel te verbeteren. Als we nu de juiste keuzes maken, profiteren we daar allemaal van.”
Hoe verder?
Bij Bureauvijftig begrijpen we dat de dubbele vergrijzing vraagt om slimme en toekomstbestendige oplossingen door de ogen van de nieuwe generatie ouderen. We helpen organisaties bijvoorbeeld met het ontwikkelen van innovatieve woonconcepten of een passende strategie die helpt om klaar te zijn voor de nieuwe generatie cliënten en hun naasten. Wij denken mee en vooruit en delen inzichten uit onze waardevolle onderzoeken (zoals het Thuis Oud Worden onderzoek, de belangrijkste uitkomsten vind je hier). We geven richting en helpen het concreet te maken. Wil jij met jouw organisatie ook optimaal profiteren van De Grijze Revolutie? Dan komen we graag eens een kop koffie drinken.
