Gijsbert van Herk, bestuurder van Staedion, gelooft in doen wat nodig is, ook als dat betekent dat hij buiten de lijntjes moet kleuren. In dit gesprek deelt hij zijn visie op ouderenhuisvesting, maatschappelijke betrokkenheid en waarom je soms beter éérst kunt handelen voor je gaat overleggen.
Wat betekent ‘maatschappelijk betrokken’ voor jou?
“Ik heb iets met publieke opgaven. Als ik ’s avonds bij ons kantoor daklozen voor de parkeergarage zie liggen, dan raakt dat me. Dan wil ik in actie komen. Niet van afstand, maar met twee benen in de praktijk. Dat betekent soms ook de grens opzoeken – of er net overheen gaan.”
Wat bedoel je met ‘de grens opzoeken’?
“De samenleving is strak geregeld. Alles zit in protocollen en richtlijnen. Maar mensen passen daar niet altijd in. Dan moet je door de bril van de bewoner kijken: wat is hier nodig? En soms betekent dat dat je niet binnen de lijntjes blijft. Als je dat goed kunt uitleggen, vanuit de maatschappelijke opgave, dan sta ik daar volledig achter.”
Heb je een voorbeeld van zo’n grensoverschrijding?
“Jaren geleden zaten 28 transpersonen in een opvanglocatie achter een slagboom. Ze werden gepest en waren daar niet veilig. Officieel moest de minister daar wat van vinden, maar wij hebben gewoon een bus geregeld en ze in Rotterdam ondergebracht. De ophef was groot, maar we hebben die mensen geholpen aan veiligheid, een woning en uiteindelijk ook aan werk.”
Hoe ziet jouw doelgroep eruit?
“Bij Staedion verhuren we 46.000 woningen. Eén op de zeven woningen in Den Haag is van ons. De gemiddelde leeftijd van onze huurders is 55 jaar. Dat komt mede doordat we ook 1.500 studentenwoningen hebben. Bij veel corporaties ligt dat gemiddelde hoger. Bijna de helft van onze woningen wijzen we toe aan alleenstaanden. De samenleving verandert, en dus ook onze huurders.”
Wat betekent dat voor ouderenhuisvesting?
“Veel ouderen wonen nog in gezinswoningen waar ze al decennia in wonen. Soms zijn dat twee- of driekamerappartementen, soms rijtjeshuizen. De vraag is: hoe verleid je iemand om te verhuizen naar een woning zonder drempels, met plek voor een scootmobiel, en een omgeving waar je mensen kunt ontmoeten? En dat zonder meer huur te betalen. Dat is een enorme opgave.”
Zijn die passende woningen er wel?
“Die bouwen we. Bijvoorbeeld in een wijk die 70 jaar geleden gebouwd is, en waar nu ineens de hele wijk vergrijst. Daar openen we binnenkort 135 seniorenwoningen, geclusterd, met voorzieningen als huisarts, fysiotherapie en wijkverpleging. Met een seniorenmakelaar en de wijkverpleging gaan we huis-aan-huis op zoek naar wie wil en kan doorstromen. Tot nu toe zijn 70 mensen bereid om over te stappen. Zo komen er ook weer andere woningen vrij.”
Hoe belangrijk is snelheid in dit soort processen?
“Essentieel. Je kunt anderhalf jaar overleggen, of je doet het gewoon en gaat daarna het gesprek aan. In een ander voorbeeld hebben we eerst daklozen gehuisvest, en pas daarna de buurt geïnformeerd. Drie maanden later merkte niemand het meer op. Soms moet je gewoon durven doen.”
In hoe verre signaleert Staedion wat er achter de voordeur gebeurt?
“Wij komen bij al onze huurders minstens één keer per jaar thuis. Dat doen andere partijen niet meer. Niet de huisarts, niet de wijkverpleegkundige, niet de postbode. Onze medewerkers zien wat er speelt. Ze herkennen eenzaamheid, armoede, niet-pluisgevoelens. We vinden dat het onze verantwoordelijkheid is om daar iets mee te doen.”
Wat doe je met die signalen?
“Die koppelen we aan welzijnsorganisaties, wijkverpleging of gemeente. We werken ook veel samen met politie en zorgorganisaties. Op wijklocaties stellen we werkplekken beschikbaar voor professionals. Daar kunnen ze gewoon binnenlopen. Korte lijntjes, vertrouwen hebben en doen.”
Je klinkt soms meer als welzijnsorganisatie dan als woningcorporatie. Is dat een bewuste keuze?
“Wij bouwen woningen, maar we hebben ook een maatschappelijke opdracht. Wij zijn continu aanwezig in de wijk. Dat zijn zorginstellingen, gemeenten of welzijnspartijen veel minder. Wij zijn de constante factor. Juist daarom kunnen wij verbinden, signaleren en aanjagen. Zonder partijpolitiek. Dat is onze kracht.”
Moet de woningcorporatie dan niet meer taken krijgen?
“Niet per se. Maar het is wél belangrijk dat we de ruimte krijgen om te handelen. En dat we samen met andere partijen om tafel zitten. Nu heeft elke sector z’n eigen prestatieafspraken: zorg, GGZ, maatschappelijke opvang, gemeente. We zouden één gezamenlijke agenda moeten hebben, rondom de bewoner. Want die denkt niet in kolommen.”
Wat zou je veranderen aan het huidige systeem?
“Ik zou wonen en zorg niet langer gescheiden houden. Het is kunstmatig uit elkaar getrokken. Voor de bewoner is het één verhaal. Geef ons als corporatie dus ook ruimte om voorzieningen als wijkzorg of een logeerhuis in een wooncomplex op te nemen. Nu lopen we vaak tegen financieringsmuren op, of past iets niet in een bestemmingsplan.”
En hoe kijk je naar de toekomst?
“We moeten anders kijken naar de voorraad die er al is. In veel corporatiewijken wonen nu veel minder mensen dan toen ze gebouwd werden. Neem Den Haag: ooit woonden er 90.000 mensen in een wijk, nu nog maar 70.000. Kijk wat je kunt doen met die bestaande woningen. Verbouwen, splitsen, herindelen? De kunst is om niet alleen maar nieuw te bouwen, maar ook beter te benutten wat er al is.”
Wat zijn je persoonlijke drijfveren?
“Het is dankbaar werk. Je ziet elke dag dat we verschil kunnen maken. Maar het mag nooit afhankelijk zijn van één persoon. We moeten dit verankeren in het beleid, in systemen. En het begint bij de simpele overtuiging: wonen gaat over mensen, niet over stenen.”
Hoe verder?
Bij Bureauvijftig begrijpen we dat de dubbele vergrijzing vraagt om slimme en toekomstbestendige oplossingen door de ogen van de nieuwe generatie ouderen. We helpen organisaties bijvoorbeeld met het ontwikkelen van innovatieve woonconcepten of een passende strategie die helpt om klaar te zijn voor de nieuwe generatie cliënten en hun naasten. Wij denken mee en vooruit en delen inzichten uit onze waardevolle onderzoeken (zoals het Thuis Oud Worden onderzoek, de belangrijkste uitkomsten vind je hier). We geven richting en helpen het concreet te maken. Wil jij met jouw organisatie ook optimaal profiteren van De Grijze Revolutie? Dan komen we graag eens een kop koffie drinken.
