Waarom stoppen met werken omdat je 67 bent?

De wereld verandert. En dat is maar goed ook. We leven langer en doen dit ook gemiddeld genomen in goede gezondheid (op hier en daar wat ouderdoms-kwaaltjes na). De tijd dat we na de pensioengerechtigde leeftijd nog een aantal jaren hadden om ‘bij te komen’ van het werkzame leven om daarna langzaam van het maatschappelijke toneel te verdwijnen, ligt inmiddels ver achter ons.

Wij zien in onze onderzoeken dat in de afgelopen paar jaar de aandacht onder gepensioneerden voor bijvoorbeeld gezond eten, het onderhouden van sociale contacten en meer bewegen toeneemt. De behoefte om ‘mentaal fit’ te blijven is groot. Betrokken blijven bij wat er speelt in de wereld, maar ook bewust dingen blijven doen om zinnig bezig te zijn. Van waarde te zijn.

Hoe eerder hoe beter, toch?

Wat we nadrukkelijk zien is dat een groot deel van de werkende vijftigers grofweg 10 tot 15 jaar voor de pensioen leeftijd aangeeft het liefst eerder te willen stoppen met werken. Hier zit een klein verschil op basis van opleidingsniveau. Naarmate de datum van het ‘stoppen met werken’-moment dichterbij komt, zien we dat mensen toch best graag willen blijven doorwerken. Met name omdat het structuur geeft (vooral de Babyboomer), men zich nog fit en vitaal voelt en omdat men van toegevoegde waarde wil blijven.

Eerst even genieten en alle klusjes doen

Hier concreet inhoud aan geven, gebeurt echter vaak pas na 12 tot 18 maanden; als de klusjes in en om het huis gedaan zijn, die ene mooie reis gemaakt is of de oppasroutine voor kleinkinderen is ingesleten. Dan wordt er weer actief gekeken naar: Wat voor werk kan ik doen? Waar kan ik mijn diensten nog aanbieden? Als vrijwilliger of als betaalde kracht? Soms is dat in de branche of het vak dat men kent en misschien altijd al in gewerkt heeft, soms ook juist iets totaal anders. Opvallend is dat ruim de helft van de ouderen eigenlijk nooit echt een plan heeft gemaakt voor de periode na de pensioendatum. Eigenlijk overkomt het moment van met pensioen gaan je.

Willen en moeten werken

Belangrijk is om onderscheid te maken tussen de ‘willen-werkers’ en de ‘moeten-werkers’. In de basis geven deze beide groepen aan dat een belangrijke motivator is ‘het gevoel hebben ertoe te doen’, van waarde te zijn en hiervoor een beloning te ontvangen. Hierin zit toch een fundamenteel verschil: de ene groep zoekt bewust iets om zinvol bezig te zijn of om van toegevoegde waarde te blijven. Vanuit een grote behoefte om ertoe te doen. De andere groep heeft met een AOW, aangevuld met een pensioen, simpelweg niet voldoende financiële ruimte om echt goed rond te komen. De verwachting is dat deze groep in de nabije toekomst – nu de Generatie X ook richting pensioen gaat – flink zal toenemen. Deze generatie heeft toch gemiddeld genomen meer pech gehad in het werkende leven en is veel minder in staat geweest om echt vermogen op te bouwen.

Tijd voor een nieuwe invulling van ‘pensioen’

Het is tijd om een andere draai te geven aan het begrip ’pensioen’. Het niet meer te zien als de periode dat je stopt met je werkzame leven, maar een punt waarop je beslluit om de derde (en vierde) levensfase op een andere manier in te vullen. We zullen als samenleving actiever keuzes moeten maken over hoe we ook deze fase van het leven inhoud willen geven. Plannen maken. Enerzijds omdat de maatschappij de beschikbaarheid van menselijk kapitaal nodig heeft om te blijven draaien. Anderzijds omdat de nieuwe generatie ouderen hierom vraagt. Die wil niets liever dan actief en betrokken blijven. Zinvol bezig zijn. Soms omdat het moet, soms omdat het kan.