De komende jaren zal de wereld van 50-plussers ingrijpend veranderen. De verwachting is dat gezondheid, zorg, wonen, werk en vrije tijd er in 2040 door demografische verschuivingen en technologische vooruitgang compleet anders uit zullen zien. Dat betekent naast nieuwe kansen ook grote uitdagingen. Hoe wonen en werken we over twintig, dertig jaar? Hoe benutten we de kracht van een groter wordende groep ouderen? En hoe blijven we gezond en krijgen we tegen die tijd nog wel passende zorg en ondersteuning? Wat kunnen we verwachten? Bureauvijftig werpt een blik in de glazen bol en zet de feiten alvast op een rij.
Trends binnen gezondheid en zorg
- Naast de absolute levensverwachting stijgt ook de levensverwachting in goede gezondheid. Dat kan ook als je een chronische aandoening hebt. Gezondheid is niet langer de afwezigheid van ziekte, maar vooral kwaliteit van leven.
- Thuiszorg en e-health zullen floreren, met geavanceerde domotica en robots die helpen bij veel dagelijkse taken. Persoonlijke gezondheidscoaches zullen ouderen met e-consults begeleiden in hun vitaliteit.
- Steeds meer mensen zullen tot op hoge leeftijd zelfredzaam zijn, mede dankzij een netwerk dat hen ondersteunt op het gebied van informele zorg. Buren, familieleden en vrienden kijken meer naar elkaar om. Het verschil in gezondheid en kwaliteit van leven tussen zelfredzame en niet-zelfredzame mensen wordt mogelijk groter als een goed netwerk ontbreekt.
- Traditionele verpleeghuizen maken plaats voor gemeenschapsgerichte woonzorgconcepten, waar ouderen langer zelfstandig kunnen wonen met behulp van technologie en lokale netwerken.
- De uitgaven aan de gezondheidszorg zullen volgens het RIVM in 2040 gestegen zijn naar 167 miljard euro, een verdubbeling ten opzichte van 2015.
- Er wordt verwacht dat de mentale gezondheid van de 50-plusser in 2050 minder goed zal zijn door eenzaamheid, mantelzorg en financiële onzekerheid.
- Op dit moment lijdt volgens het RIVM al 60% van alle 50-plussers aan overgewicht; in 2050 zal die groep nog groter zijn. Daarmee zullen ook hart- en vaatziekten toenemen. Kanker blijft nog steeds doodsoorzaak nummer 1, en ook het aantal mensen dat dementie krijgt neemt toe.
Trends op het gebied van wonen
- De woonbehoeften van 50-plussers gaan radicaal veranderen. Er zal meer vraag zijn naar modulaire, flexibele woonconcepten. Woningen moeten passen bij onze levensfase. Generatiewoningen oftewel kangoeroewoningen en co-housingprojecten waarbij ouderen samenleven met jongere generaties, zullen populairder worden. Meer mensen zullen in tiny houses gaan wonen vanwege lagere woonlasten, andere bestedingen of om duurzaamheidsredene. Een belangrijke reden voor deze veranderingen is de sterke toename van het aantal eenpersoonshuishoudens. Deze groep groeit volgens het CBS naar verwachting naar 3,6 miljoen in 2040. Dit is van grote invloed op het aanbod en het gebruik van woningen.
- Thuis blijven wonen – ook op hoge leeftijd – is al decennialang een trend, sterk aangemoedigd door onze overheid. In 2040 zal het aantal thuiswonende ouderen volgens Ouder worden 2040 dan ook verdubbeld zijn naar 2,5 miljoen. Hierdoor zal er ook meer zorg aan huis nodig zijn.
- Door het grote woningtekort zullen ook de huizenprijzen sterk blijven toenemen. In Nederland is aldus het RIVM een tekort van ongeveer 317.000 woningen. Er is weinig grond beschikbaar voor woningbouw en de grond die beschikbaar is, is relatief erg duur.
- Om aan de vraag te voldoen moet volgens TNO het aantal geclusterde ouderenwoningen met 82.500 toenemen en het aantal aangepaste woningen met 87.500 worden uitgebreid. Ook moeten er 225.300 gelijkvloerse woningen worden toegevoegd aan de woningvoorraad.
- Duurzaamheid zal ook in en om de woning een rol spelen: de nadruk ligt straks op een groene en frisse leefomgeving die uitnodigt en bijdraagt aan inclusiviteit, ontmoeting en sociale cohesie. Duurzaamheid en kwaliteit van de leefomgeving zullen steeds belangrijker worden. Groene projecten, eco-woningen en een holistische benadering in hoogbouw zijn voorbeelden om duurzaamheid te stimuleren.
Trends op het gebied van werk
- De traditionele pensioenleeftijd zal steeds meer op de achtergrond verdwijnen. De 50-plusser van 2040 ziet werk als een manier om actief en betrokken te blijven. Flexibele en parttime werkvormen gaan toenemen, waarbij oudere werknemers zich blijven ontwikkelen via digitale leerplatforms. Senior professionals krijgen een belangrijke rol als mentor of coach voor jongere generaties. Werkgevers zullen in toenemende mate inspelen op de kracht van een leeftijdsdivers personeelsbestand, met beleid dat zich richt op vitaliteit, werkplezier en hybride werkopties.
- De afgelopen 10 jaar is het aantal werkende 65-jarigen al flink toegenomen, aldus TNO, van 14,9% in 2013 naar 49,6% in 2024. In het derde kwartaal van 2024 was de beroepsbevolking van 55-75 jaar ongeveer 2,2 miljoen. Vanzelfsprekend heeft het verhogen van de pensioenleeftijd hier sterk aan bijgedragen. Toch blijkt uit een analyse van de Nationale DenkTank 2023 dat er onder 55 tot 75-jarigen nog steeds een beschikbaar arbeidspotentieel is van 162.000 personen. Op jaarbasis kunnen zij 18,1 miljard bijdragen aan het bruto binnenlands product (BBP). Het BBP dat zal worden misgelopen blijft in de komende jaren toenemen tot wel 33 miljard euro per jaar in 2040. Dit laat zien dat het onbenutte arbeidspotentieel van gepensioneerden óók effect heeft op de Nederlandse welvaart.
- Eén op de acht medewerkers in zorg en welzijn heeft belangstelling om meer uren te werken, blijkt uit onderzoek. Per week gaat het gemiddeld om 5 tot 6 uur extra.
- Ongeveer een kwart van de ondervraagde gepensioneerden staat open voor een terugkeer naar de arbeidsmarkt. Daar zijn dan wel bepaalde voorwaarden aan verbonden, zoals de inhoud van het werk, een actieve benadering door werkgevers en flexibiliteit in bijvoorbeeld werktijden. Salaris is minder relevant.
- Met de toename van de leeftijd onder de werkende bevolking neemt helaas ook de kans op het hebben van een chronische ziekte toe.
Trends op het gebied van technologie
- Technologie en digitalisering gaan de komende twintig jaar een enorme impact hebben op de ouder wordende samenleving. Nieuwe (medische) technologieën en behandelingen zullen ervoor zorgen dat mensen langer en gezonder leven en langer thuis kunnen blijven wonen. Mogelijk met een ziekte die eerder dodelijk was.
- Met domotica kan een huis worden geautomatiseerd tot een smart home. Domotica kan bijdragen aan een gevoel van veiligheid en levenskwaliteit voor ouderen die langer thuis willen blijven wonen.
- Domotica kan nu al worden ingezet als toezichthoudende technologie met alarmerings-, signalerings- en beveiligingssystemen. Van een eenvoudige alarmknop die een gebruiker bij zich draagt, tot intelligente systemen die waarnemen wanneer iemand bijvoorbeeld gaat ‘dwalen’. Maar niet alleen slimme apparaten zijn straks van toegevoegde waarde: ook sensortechnologie wint aan terrein. Bijvoorbeeld om een val te breken. Mobiele applicaties en wearables zullen steeds vaker gebruikt worden om je gezondheid en welbevinden in kaart te brengen.
- Ook technologieën buiten het medisch domein zullen bijdragen aan goed ouder worden. Denk aan aanpassingen in transporttechnologie en mobiliteit die de onafhankelijkheid en bewegingsvrijheid van ouderen kunnen vergroten. Communicatietechnologieën kunnen het gevoel van isolement verminderen van iedereen die niet meer mobiel is.
- Robotisering zal ervoor zorgen dat een toenemende hoeveelheid taken, die eerst door mensen werden uitgevoerd, door machines worden gedaan. De kernfunctie van robots is het automatiseren van fysiek werk en de intelligente interactie met de omgeving. In de gezondheidszorg kunnen operaties dankzij robotica straks nog preciezer worden uitgevoerd, en medische ingrepen zullen minder invasief en belastend zijn voor de patiënt. Daarnaast kunnen robots fysiek zwaar of gevaarlijk werk overnemen en personeelstekorten in verschillende sectoren opvangen. In een ouder wordende samenleving biedt de inzet van robotica ondersteuning van de patiënt, (zorg)professional of mantelzorger. Veel robots combineren praktische en sociale rollen. Ze kunnen thuiswonende patiënten monitoren of ondersteunen bij fysieke activiteiten. Maar ze kunnen ook worden ingezet om gezelschap te bieden of om eenzaamheid tegen te gaan.
Trends op het gebied van retail en duurzaamheid
De retailsector zal in de toekomst sterk inspelen op de behoeften en waarden van de 50-plus consument. Fysieke winkels zullen veranderen in ervaringscentra waar beleving en service centraal staan. Online winkelen wordt volledig gepersonaliseerd met AI-gestuurde aanbevelingen en naadloze logistieke oplossingen. Duurzaamheid zal een steeds grotere rol gaan spelen: 50-plussers kiezen bewust voor merken die circulair en ethisch verantwoord produceren. Retail wordt een mix van online, fysieke en digitale assistentie, waarbij ouderen moeiteloos en intuïtief producten kunnen vinden en kopen.
Deze kansen verzilveren? We denken graag met je mee. Over een onderzoek, strategie, campagne of communicatie-uitingen. Neem gerust contact met ons op.
