Iedereen heeft het over regie naar de gemeente. Maar wat betekent dat nou écht? Emile Soetendal, wethouder Welzijn en Zorg in Katwijk, nam in onze podcast De Grijze Revolutie geen blad voor de mond – er moet actie komen. Met een flinke groei op de planning en een dubbele vergrijzing in zicht, heeft de gemeente een stevige taak. We praten over de realiteit achter de beleidsplannen, de lastige keuzes en waarom de wethouder liever inzet op welzijn dan op zorg.
Wat zijn de grootste uitdagingen voor Katwijk?
“We groeien enorm: binnen tien jaar van 70.000 naar 90.000 inwoners. Dat betekent een gigantische woonopgave. En ondertussen worden we ook met z’n allen ouder. Dat vraagt om een andere manier van wonen en zorgen. We moeten nu al nadenken over woningen die passen bij de behoeften van ouderen.”
Jullie hebben een actieplan wonen, zorg en welzijn met 31 punten. Een flinke lijst!
“Absoluut, en ik zal de eerste zijn om te zeggen dat dat veel is. Maar het is nodig. We moeten nu handelen en iedereen moet meedoen – niet alleen de gemeente, maar ook zorgorganisaties en ontwikkelaars. De gemeenteraad was sceptisch, maar zei wel: ‘Ga er vooral mee aan de slag.”
Veel ouderen wonen in een (te grote) woning. Hoe krijg je doorstroming op gang?
“Dat is een lastig vraagstuk. Senioren vinden het moeilijk om te verhuizen, zeker als er geen aantrekkelijke alternatieven zijn. Daarom hebben we een doorstroommakelaar, die ouderen helpt om de stap te zetten en inzicht geeft in de mogelijkheden. Maar het gaat ook om het creëren van aantrekkelijke, toekomstbestendige woningen. En dat is iets waar we samen met corporaties en projectontwikkelaars keihard aan werken.”
Als het gaat om budgetten, kies je dan voor meer geld naar zorg of naar welzijn?
“Zonder twijfel welzijn. Er gaat bijna 100 miljard euro om in de zorg, maar er wordt amper geïnvesteerd in preventie. De overheid pompt miljoenen in allerlei akkoorden, maar vergeet dat welzijn en preventie een groot deel van de oplossing zijn. Laat gemeenten zelf bepalen hoe ze het geld inzetten, in plaats van te veel landelijke regeltjes.”
Hoe vertel je het eerlijke verhaal dat zorg niet houdbaar is in zijn huidige vorm?
“Door duidelijk te maken dat mensen meer zelf zullen moeten doen en meer op hun netwerk moeten leunen. Dat is een lastige boodschap, want niet iedereen hééft een netwerk. Maar de realiteit is dat er simpelweg te weinig professionals zijn om iedereen dezelfde zorg te bieden als vroeger. Dat vraagt om een cultuuromslag.”
Hoe ervaar je de samenwerking met het rijk?
“Eerlijk gezegd? Soms voelt het alsof we vooral tegenwind krijgen. Er wordt veel gesproken over lokale regie, maar de middelen en de regels blijven vaak centraal bepaald. Wij krijgen bijvoorbeeld extra taken, maar zonder de juiste financiële middelen of flexibiliteit om die goed uit te voeren. Dat maakt het frustrerend. Ik pleit voor meer autonomie voor gemeenten zodat we maatwerk kunnen leveren.”
Wat betekent dat voor mantelzorgers?
“Mantelzorgers zijn cruciaal, maar worden vaak overbelast. In Katwijk is 1 op de 3 inwoners mantelzorger. Mensen denken vaak dat ze alles zelf moeten doen, terwijl ze vaak meer hulp zouden kunnen vragen in hun omgeving. Wij zetten in op bewustwording en ondersteuning, zodat mantelzorg niet leidt tot overbelasting.”
Moet de gemeente de voortrekkersrol pakken of juist samenwerken?
“Samenwerken. Want als de gemeente alles zelf doet, gaan anderen achteroverleunen. We maken nu duidelijke afspraken met woningcorporaties, zorgorganisaties en welzijnsinstellingen: wie doet wat en wanneer? Dan kunnen we echt stappen zetten.”
Welke projecten ben je trots op?
“Een mooi voorbeeld is hoe we – in samenwerking met zorgorganisaties en ontwikkelaars – nieuwe woonvormen realiseren waarin zorg en wonen slimmer gecombineerd worden. Denk aan hofjes waar ouderen zelfstandig kunnen wonen, maar waar ook een gemeenschapsruimte en zorgondersteuning aanwezig zijn. Dit soort concepten hebben de toekomst.”
Wat is je droom voor Katwijk over 10-15 jaar?
“Een zorgzame samenleving waarin mensen elkaar helpen, mantelzorgers niet overbelast raken en ouderen kunnen blijven wonen in hun eigen buurt. Maar daar moeten we nu al aan gaan werken. Anders blijft het bij mooie woorden, en daar hebben we niks aan.”
Hoe verder?
Bij Bureauvijftig begrijpen we dat de dubbele vergrijzing vraagt om slimme en toekomstbestendige oplossingen door de ogen van de nieuwe generatie ouderen. We helpen gemeentes en organisaties bijvoorbeeld met het ontwikkelen van innovatieve concepten of een passende strategie die helpt om klaar te zijn voor de nieuwe generatie cliënten en hun naasten. Wij denken mee en vooruit en delen inzichten uit onze waardevolle onderzoeken (zoals het Thuis Oud Worden onderzoek, de belangrijkste uitkomsten vind je hier). We geven richting en helpen het concreet te maken. Wil jij met jouw organisatie ook optimaal profiteren van De Grijze Revolutie? Dan komen we graag eens een kop koffie drinken.
