We kunnen er niet meer omheen: vergrijzing is een mega trend. Het aantal ouderen in de totale bevolking groeit al jaren. We spreken zelfs van een dubbele vergrijzing: de groep ouderen wordt niet alleen groter, we worden ook steeds ouder. Maar wat betekent dat voor onze samenleving? In deze blog delen we de feiten en cijfers als gevolg van vergrijzing.
De vergrijzing in Nederland blijft stijgen tot 2050
Op dit moment zijn er 3,6 miljoen 65-plussers in Nederland. Oftewel 20,5% van alle volwassenen. En Nederland vergrijst verder. Zoals gezegd, dubbel zelfs: meer ouderen en meer oudere ouderen. Een proces dat zich beweegt als een gletsjer: gestaag, voorspelbaar en niet te stoppen. Op basis van de huidige CBS prognose, variant Grijs, geldt:
- in 2050 is 28% van alle Nederlanders (circa 5,4 miljoen) ouder dan 65 jaar.
- in 2050 is 2,6 miljoen van alle Nederlanders ouder dan 80 jaar. Ruim drie keer zoveel als nu. Dat komt doordat de naoorlogse generatie die tot de jaren ’70 werd geboren, zo omvangrijk is in vergelijking met de generaties na hen. In 2050 zal een aanzienlijk deel van hen dus nog leven en dan tot de 80-plussers behoren.
Het aantal ouderen stabiliseert naar verwachting tussen 2040 en 2050. Dan maken de stille generatie (geboren voor 1940) en babyboomers (geboren tussen 1940 en 1955) plaats voor generatie X-ers (geboren tussen 1955 en 1970): de 65-plussers van straks. Na 2050 neemt het aandeel ouderen in de bevolking weer toe, mede doordat de grote generatie millennials dan 65 jaar wordt.
GROEI IN DE STAD VERSUS KRIMP IN HET DORP
De vergrijzing doet zich in de toekomst het sterkst voor aan de randen van Nederland: Oost-Groningen, Delfzijl en omgeving, Zuidoost-Drenthe, de Achterhoek, Zeeuws-Vlaanderen en de provincie Limburg. Deze regio’s kenmerken zich ook door een aanhoudende bevolkingskrimp door het vertrek van jongeren, weinig immigratie en een laag aantal geboorten. De ‘honkvaste’ ouderen blijven achter.
Het aantal 80-plussers neemt in de toekomst vooral toe in de grote steden: veel ouderen blijven hier de rest van hun leven (zelfstandig) wonen.
Groot aantal alleenstaanden
Op landelijk niveau kent het aantal eenpersoonshuishoudens een sterke toename. Het aantal alleenstaande 65-plussers zal de komende jaren aanzienlijk toenemen, van 1 miljoen in 2021 naar 1,4 miljoen in 2050. Ook interessant: de groei van alleenstaanden tijdens de komende 20 jaar komt (bijna) volledig door 70-plussers. De toename van het aantal eenpersoonshuishoudens kan de indruk wekken dat Nederland op weg is een land van alleenwonenden te worden. De meeste mensen wonen echter samen met een partner, kinderen, ouders of andere huisgenoten. in 2025 maakt 79% van de inwoners deel uit van een meerpersoonshuishouden, slechts 19% woont alleen. Dat zal in 2045 21% zijn.
OUDEREN STEEDS LATER MET PENSIOEN
Steeds meer ouderen blijven werken na het bereiken van de AOW-leeftijd. Het percentage werkende 65-jarigen is toegenomen van 14,9% in het tweede kwartaal van 2013 naar 49,6% in het tweede kwartaal van 2024. Sinds de start van de reeks in 2013 neemt de netto arbeidsparticipatie van 55-plussers toe. Het afgelopen jaar nam bij 55-tot 60-jarigen de arbeidsparticipatie licht af. De groep werkende 65-plussers verdrievoudigde in de afgelopen 15 jaar van 75.000 naar 255.000 mensen. Een van de oorzaken hiervan is dat oudere vrouwen langer actief zijn op de arbeidsmarkt vergeleken met vroeger. Maar ook financiële prikkels, zoals de lagere jaarlijkse pensioenopbouw en de lagere uitkeringshoogte door de verhoogde aow-leeftijd spelen een rol.
Grijs ondernemerschap
In 2040 is de gemiddelde pensioenleeftijd naar verwachting zo’n 68,4 jaar. In 2016 was dit nog 64,4 jaar. De trend grey entrepreneurship: ondernemen op latere leeftijd, zal dan ook toenemen. Uit onderzoek blijkt dat 50-plussers die een eigen bedrijf beginnen, twee- tot driemaal succesvoller zijn dan dertigers.
GEVOLGEN VOOR DE VOLKSGEZONDHEID
‘Dirty thirty, naughty forty and fit fifty’ zeggen ze aan de andere kant van het kanaal weleens. Dat klopt zeker voor de 50-plussers van vandaag. Ze zijn gezonder en leven langer dan de generaties die hen voorgingen. Dat is zeer positief. Het is echter onvermijdelijk dat de behoefte aan zorg toeneemt. Mede doordat veel ziektes niet meer (direct) fataal zijn, neemt het aantal chronisch zieken toe en hebben meer mensen meerdere aandoeningen tegelijk.
ZORGEN OM DE ZORG VAN DE TOEKOMST
- Zorgkosten nemen toe in alle leeftijdsklassen
- Bevolkingsgroei, en dan vooral in de hoogste leeftijdsklassen, is de belangrijkste oorzaak van de toename van de zorguitgaven onder ouderen
- De grootste groei in zorguitgaven treedt op onder 80-plussers, doordat er in 2050 veel meer ouderen zijn. Dat zijn met name vrouwen, omdat er meer oudere vrouwen zijn dan mannen
- Zorguitgaven voor verstandelijke beperking en dementie stijgen het meest tussen 2022 en 2050. Bij dementie komt de stijging volledig voor rekening van de vergrijzing
Kosten ouderenzorg:
- 2022: 23,82 miljard
- 2050: 43,19 miljard (onder voorbehoud demografie en andere ontwikkelingen)
- 2050: 48,11 miljard (onder voorbehoud demografie)
De stijgende zorgvraag en dus de zorgkosten drukt op de capaciteit in de zorg. In 2040 zijn er 700.000 zorgmedewerkers nodig om ouderen te voorzien van de juiste ondersteuning. Ter vergelijking: op dit moment zijn dat er 350.000. Ook de kosten van de ouderenzorg stijgen van 19 miljard in 2018, naar zo’n 43 miljard in 2040. Tot 55 jaar blijven de kosten van zorg beperkt tot zo’n 2.500 euro; onder 70- tot 74-jarigen is dit al verdubbeld tot 5.000 euro per persoon. Een 80- tot 85-jarige heeft jaarlijks gemiddeld 7.500 euro aan zorg nodig.
TOEKOMSTPERSPECTIEF
Werk aan de winkel dus! Niet alleen zorgorganisaties, maar alle product- en dienstaanbieders zullen zich nu moeten voorbereiden op de nieuwe generatie ouderen en hun behoeften. Daar ondersteunen we graag mee, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van nieuwe woon(zorg)formules, het onderzoeken van de behoeften van de ouderen van morgen en het leveren van strategisch advies. Om het kiezen te vergemakkelijken, beschrijven we hier ons aanbod. Binnenkort sparren? Maak alvast een afspraak!
Lees hier meer over de nieuwe generatie ouderen en de nieuwe zorg(en) die dit met zich meebrengt.
Nog meer honger naar kennis? We schreven deze blog op basis van onder andere deze interessante bronnen:
- CBS: Verkenning Bevolking 2050, editie 2024. In variant Grijs is de levensverwachting het hoogst en het aantal kinderen het laagst.
- CBS: Huishoudensprognose 2021-2070, 2021
- CBS: Arbeidsdeelname ouderen, 805-2025
- RIVM: Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024, Trendscenario VTV 2024
- CBS, RIVM: www.ouderworden2040.nl: Trends en ontwikkelingen in de ouder wordende samenleving; Dialoognota Ouder worden 2020-204
